Systeemtherapie
Wat is een systeem?
Bij een systeem kun je denken aan je familie, de organisatie waar je werkt, het land waar je woont, de cultuur waar je uit komt, maar ook aan je lichaam. Het gezin van herkomst (het gezin waarin je geboren bent) vormt onderdeel van je familiesysteem en heeft grote meestal onbewuste invloed.
Tot een familiesysteem behoren:
- de kinderen (ook de miskramen, abortussen en weggegeven of verzwegen kinderen)
- de ouders met broers en zussen (ook zij die overleden zijn)
- vorige partners van de ouders
- de grootouders
- soms ook de overgrootouders
- Slachtoffers van geweld en de daders hiervan
Al die systemen, hoe verschillend ze ook zijn, hebben één overeenkomst: alles staat met elkaar in verbinding en is van elkaar afhankelijk. Elke verandering in één van de delen heeft invloed op de andere.
Als lid van een familie ben je onlosmakelijk verbonden met de andere leden van jouw familie. Een verandering ergens in het systeem ( bijvoorbeeld ziekte, overlijden, een breuk, geboorte, huwelijk) roept altijd een reactie op bij andere leden van het systeem. Zo zorgt het systeem voor evenwicht.
Evenwicht
Als lid van het systeem merk je, wanneer het systeem niet ‘in orde’ is, wanneer het evenwicht verstoord is. Alle leden van het systeem brengen vervolgens beweging om het evenwicht zo goed mogelijk te herstellen. Je zou kunnen zeggen dat je als onderdeel van een familie het levende systeem ten dienste bent. Dit gebeurt onbewust!
Het evenwicht in een familie is gebaseerd op de binnen de familie bestaande regels, verwachtingen, cultuur, verhoudingen, communicatiepatronen etc. Het evenwicht hoeft niet in harmonie te zijn of gezond te zijn voor alle betrokkenen. Het is vaak lastig om een voor iedereen acceptabel evenwicht te vinden. Zo kan het systeem je steunen en gelukkig maken, of juist uitdagen en beperkingen opleggen.
Werken met een eetstoornis betekent werken met het systeem waaruit je voortkomt!
Basisprincipes van een systeem
Binding (erbij horen)
Iedereen heeft evenveel recht erbij te horen. Dit principe regelt de onderlinge betrokkenheid. Zijn er familieleden uitgesloten? Zij er doden of gehandicapten waar niet over gesproken wordt?
Volgorde/rangorde (plaats in het systeem)
Voor iedereen is er een juiste plek. De sociale ordening regelt de structuur en de hiërarchie. Als er rangorde is, komt alles tot rust, met iedereen op de juiste plek. Welke positie heb je in je gezin van herkomst? Welke plek heb je in je huidige gezin?
Balans (in geven en nemen)
Dit principe regelt de rechtvaardigheid. Is er sprake van schuld? Wie heeft veel genomen, wie heeft veel gegeven?
Dynamisch evenwicht
Het evenwicht in een familie is gebaseerd op de binnen de familie bestaande regels, verwachtingen, cultuur, verhoudingen, communicatiepatronen enz.. Bij veranderingen zoekt ieder hoe hij/zij zich verhoudt tot het nieuwe. En om als systeem te kunnen blijven bestaan vraagt dit om herstel van het evenwicht, of aanpassing aan een nieuw evenwicht.
Het evenwicht hoeft niet in harmonie te zijn, gezond voor alle betrokkenen. Het is lastig om een voor iedereen acceptabel evenwicht te vinden.
Zo kan het systeem je steunen en gelukkig maken, of uitdagen en beperkingen opleggen.
Een gezond systeem is niet star, maar er is sprake van dynamisch evenwicht: voortdurende aanpassingen en compromissen ten aanzien van veranderingen en nieuwe invloeden van binnen en buiten het systeem.
Systemisch trauma
Systemische trauma’s zijn trauma’s die vaak generaties lang in het systeem worden doorgegeven en geleefd. Een misbruik van een meisje kan vele generaties later nog zijn effect hebben. Het meisje wordt vrouw en krijgt dochters die mannen onbetrouwbaar en gevaarlijk vinden. Haar zonen worden uit loyaliteit met hun moeder geen ‘man’. Zowel dochters als zonen kunnen dus problemen krijgen met relaties en seksualiteit. Dit kan een paar generaties doorgaan.
Systemische trauma’s worden net als persoonlijke trauma’s opgeslagen in je lijf. Je zou kunnen zeggen dat je lichaamscellen het trauma van iemand anders uit het systeem hebben gekopieerd. Hierdoor kan het voelen alsof het van jou is maar mis je de ervaring zelf waardoor er geen verwerking mogelijk is. Dit kan heel verwarrend zijn.
Oog in oog met een paard ontmoet je jezelf
Systemisch kijken met Paarden
Paarden reageren voortdurend op de energie die in hun omgeving aanwezig is. Als je onbewust veel systemische thema’s bij je draagt en je nadert het paard zal daar dus op gereageerd worden. Paarden leggen zonder omhaal de vaak onbewuste dynamieken bloot die te maken hebben met de problematiek.
De systemen waar wij deel van uit maken, zoals onze familie, zijn vergelijkbaar met de kudde van het paard. Als prooidier is de kudde voor het paard belangrijk om te kunnen overleven. De rangorde, samenwerking en communicatie in de kudde moet kloppen anders hebben roofdieren vrij spel.
Voorbeelden van verdringen zijn rationaliseren, overmatig eten of snoepgedrag, juist helemaal niet meer eten, continu bezig zijn of hyperactief alert gedrag. Mechanismen die vaak ergens in je leven heel goed hebben gewerkt, maar NU meestal tot allerlei (innerlijke) conflicten leiden met gevolgen die we niet willen.
Vanuit systemisch perspectief geldt dat veel problemen een symptoom zijn van een dieperliggend patroon in de achtergrond van een persoon.
Patronen worden zichtbaar door paarden in te zetten.